رابطه ضرب المثل با آیات قرآن
۱- کبوتر با کبوتر باز با باز کند همجنس با همجنس پرواز
الْخَبِیثَاتُ لِلْخَبِیثِینَ وَالْخَبِیثُونَ لِلْخَبِیثَاتِ وَالطَّیِّبَاتُ لِلطَّیِّبِینَ وَالطَّیِّبُونَ لِلطَّیِّبَاتِ(نور/۲۶)
زنهای ناپاک و زشتکار ، شایسته ی مردان ناپاکند و همچنین مردان ناپاک ، شایسته ی زنان ناپاکند . زنهای پاکدامن نیز، شایسته ی مردان پاکدامن ، و مردان پاکدامن ، شایسته ی زنان پاکدامنند .
۲ - هر چه کنی به خود کنی گر همه خوب و بد کنی
إِنْ أَحْسَنتُمْ أَحْسَنتُمْ لِأَنفُسِکُمْ وَإِنْ أَسَأْتُمْ فَلَهَا (اسراء/۷) ا
گر احسان و خوبی کنید ، به خودتان خوبی کرده اید و اگر بدی کنید ، به خود بدی کرده اید .
-۳ چو ایزد ببندد ز حکمت دری به رحمت گشاید در دیگری
مَا نَنسَخْ مِنْ آیَةٍ أَوْ نُنسِهَا نَأْتِ بِخَیْرٍ مِّنْهَا أَوْ مِثْلِهَا (بقره /۱۰۶)
هر آیه ای را که منسوخ کنیم یا آن را متروک سازیم ، بهتر از آن یا مثل آن را می آوریم .
۴ – واعظان کین جلوه بر محراب و منبر می کنند
چون به خلوت می روند آن کار دیگری می کنند
أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنسَوْنَ أَنفُسَکُمْ (بقره/۴۴)
آیا مردم را به خیر و نیکی سفارش می کنید و خودتان را فراموش می نمائید.
۵ - مور همان به که نباشد پرش
ویا این مثل :
خدا خر را شناخت و شاخش نداد
و همچنین :
آن دو شاخ گاو اگر خر داشتی یک شکم در آدمی نگذاشتی
وَلَوْ بَسَطَ اللَّهُ الرِّزْقَ لِعِبَادِهِ لَبَغَوْا فِی الْأَرْضِ (شوری /۲۷)
اگر خداوند رزقش را برای بندگانش زیاد کنند ، در زمین طغیانمی کنند .
۶ – جواب ابلهان خاموشی است
إِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَاماً (فرقان /۶۳)
هنگامی که جاهلان آنها را مخاطب می سازند ، سلام می دهند .
۷ - مزد آن گرفت جان برادر که کار کرد
وَأَن لَّیْسَ لِلْإِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَى (نجم /۳۹)
برای انسان جز آنچه که سعی کرده نخواهد بود .
۹ - یار بی پرده از در و دیوار در تجلی است یا اولی الابصار
فَأَیْنَمَا تُوَلُّواْ فَثَمَّ وَجْهُ اللّهِ إِنَّ اللّهَ وَاسِعٌ عَلِیمٌ (بقره /۱۱۵)
به هر طرف که روی بگردانید ، آنجا وجه الله است و روی به جانب خداست .
۱۰- سحرخیز باش تا کامروا باشی
وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّکَ عَسَى أَن یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقَاماً مَّحْمُوداً (اسراء /۷۹)
قسمتی از شب بیداری کن و نافله به جا بیاور تا خداوند تو را به مقام محمود برساند .
۱۱- چیست احسان ، را مکافات ای پسر ؟
هَلْ جَزَاء الْإِحْسَانِ إِلَّا الْإِحْسَانُ (الرحمن /۶۰)
آیا پاداش احسان ، چیزی غیر از احسان است ؟
۱۲- اندر پس هر گریه ، دو صد خنده مهیاست .
إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً(شرح/۶)
با هر سختی ، آسانی است .
۱۳- گله از هیچ کس نباید کرد کز تن ماست آنچه بر تن ماست
وَمَا أَصَابَکُم مِّن مُّصِیبَةٍ فَبِمَا کَسَبَتْ أَیْدِیکُمْ(شوری /۳۰)
هر مصیبت و گرفتاری که برایتان پیش می آید به دست خودتان ایجاد شده است .
۱۴- با سیه دل چه سود گفتن وعظ نرود میخ آهنین در سنگ
أَأَنذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنذِرْهُمْ لاَ یُؤْمِنُونَ (بقره/۶)
آنها را انذار دهی یا ندهی (فائده ندارد و ) آنها ایمان نمی آورند.
۱۵- شکر نعمت ، نعمتت افزون کند کفر ، نعمت از کفت بیرون کند
لَئِن شَکَرْتُمْ لأَزِیدَنَّکُمْ وَلَئِن کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِی لَشَدِیدٌ(ابراهیم /۷)
اگر شکر کنید ، نعمتها را بر شما افزون می کنم و اگر کفران نعمت کنید عذاب من شدید است .
۱۶- عیسی به دین خود و موسی به دین خود .
لَکُمْ دِینُکُمْ وَلِیَ دِینِ (کافرون /۶)
دین شما برای خودتان و دین من برای خودم .
۱۷- الا یا ایها الساقی ادر کأساً وناولها که عشق آسان نمود اول ولی افتاد و مشکلها
أَحَسِبَ النَّاسُ أَن یُتْرَکُوا أَن یَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا یُفْتَنُونَ (عنکبوت/۲)
آیا مردم فکر می کنند همین که گفتند ایمان آوردیم ، رها می شوند و امتحان نمی گردند ؟
۱۸- کسی کو به رَه ، بر کند ژرف چاه سزد گر کند خویشتن را نگاه
و یا بد مکن که بدافتی چَه مَکَن که خود افتی
(عنکبوت/۲) نیرنگ بد ، فقط گریبانگیر اهلش می شود .
۱۹- مخور هول ابلیس تا جان دهد هر آنکس که دندان دهد نان دهد
وَمَا مِنْ دَابَّةٍ فِی الأرْضِ إِلا عَلَى اللَّهِ رِزْقُهَا وَیَعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَمُسْتَوْدَعَهَا کُلٌّ فِی کِتَابٍ مُبِینٍ (هود /۶)
هیچ جنبنده ای در زمین نیست مگر این که رزقش بر عهده خداوند است .
